Analiz- İktisadi Yönelim Anketi ve Sektörel Güven Endeksleri (Ak Yatırım)

Makro: Öncü göstergeler ikinci çeyrekte büyümenin yavaşladığına işaret ediyor
Haziran ayına ilişkin İktisadi Yönelim Anketi, Reel Kesim Güven Endeksi ve kapasite
kullanım oranı verileri ikinci çeyrekte imalat sanayi için üretim ve talepte
ivme kaybının belirginleştiğine işaret etti. Son dönemde yurt içi ve yurt dışı
gelişmelere bağlı olarak artan oynaklıkların/belirsizliklerin beklentiler üzerinde
olumsuz yansımaları sürüyor. Nitekim, toplam siparişler ve ihracat siparişlerindeki
düşüş, iç ve dış piyasa beklentilerinde bozulma mevcut. İmalat sanayi
dışındaki sektörlerde de benzer bir görünüm var. Bu çerçevede, veriler ikinci
çeyrekte sektörler geneline yayılan bir yavaşlama sinyali veriyor. TCMB'nin Enflasyon
Raporu'nda yayınladığı çıktı açığı tahminleri de bu görünümle uyumlu bir
değerlendirme (potansiyel-altı çeyreklik büyüme) sunuyordu.

Güven Endeksleri
Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE): RKGE mevsimsellikten arındırılmış (m.a) olarak
nisan ve mayıs aylarındaki belirgin düşüşün ardından haziranda da gerileyerek tarihsel
ortalamasının altındaki seyrini sürdürdü (Grafik 1). Böylelikle ikinci
çeyrekte birinci çeyreğe göre 3,6 puan azalarak imalat sanayinde zayıflığın belirginleştiğine
işaret etti. Aylık gerilemede genel gidişat ve son 3 aya ilişkin
toplam sipariş endekslerindeki düşüşler belirleyici oldu. Diğer yandan, artan
yurt içi ve yurt dışı oynaklıklarla gerileyen üretim hacmi ve ihracat sipariş beklentilerinde
oynaklıklardaki azalmayla sınırlı toparlanma görüldü.

Sektörel Güven Endeksleri (SGE): Yılın ilk çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre artış
kaydeden sektörel güven endeksleri mayıs ayında sınırlı iyileşme kaydettikten
sonra haziranda karışık bir görünüm ortaya koydu ve ilk çeyrek ortalamasının
altında kaldı (Grafik 2). Hizmet sektörü güven endeksi aylık 0,4 puan iyileşse
de 110,9 değeri ile ilk çeyrek ortalamasının 4,2 puan altında kaldı. Bu iyileşmede
toplam çalışan sayısı alt endeksindeki yükseliş belirleyici olurken, gelecek
3 aylık hizmetlere olan talep beklentisi gerilemeye devam etti. Perakende sektörü
güven endeksi haziranda 2,8 puan gerileyerek Eylül 2024'ten bu yana en düşük
seviyeye indi. İç talepte zayıflama sinyali veren perakende satış hacim endeksi
ile uyumlu gelişen güven endeksi son 4 ayda 7,9 puan gerilemiş oldu. Perakende
endeksin tüm alt bileşenleri düşerken, gelecek 3 aylık satış beklentisindeki
4,1 puanlık düşüş dikkat çekti. İnşaat sektörü güven endeksi ise haziran ayında
gerilerken, mayıs ayındaki güçlü artış kalıcı toparlanmaya dönüşmemiş oldu.
Böylelikle hizmet, perakende ve inşaat güven endekslerinin hepsi yılın ikinci
çeyreğinde tarihsel ve ilk çeyrek ortalamalarının altında kaldı. Dolayısıyla, veriler
faaliyette sektörler geneline yayılan bir yavaşlama sinyali veriyor. TCMB'nin
son enflasyon raporunda yayınladığı çıktı açığı tahminleri de bu görünümle
uyumlu bir değerlendirme (potansiyel-altı çeyreklik büyüme) sunuyor.

Kapasite Kullanım Oranı
KKO (m.a.) haziranda aylık 0,7 puan düşüşle %74,4 değerini aldı ve tarihsel ortalamasının
1,9 puan altında kalarak imalat sanayi ana eğilimindeki zayıflığın sürdüğüne
işaret etti (Grafik 3). Ölçek bazında KKO, küçük, orta ve büyük ölçekli
firmaların tamamında düşerken, küçük ölçekli firmalarda Aralık 2020'den bu yana
en düşük seviyeye geriledi (Grafik 4). Tarihsel ortalamalara kıyasla KKO orta
ölçekli firmalarda ortalamanın belirgin altında kalmaya devam ederken, küçük ve
büyük ölçekli firmalarda ortalamanın sınırlı altında bulunuyor. Mal grupları
bazında ise dayanıksız tüketim mallarında sınırlı artış, diğer gruplarda düşüş
kaydedildi. Dayanıklı tüketim mallarındaki düşüş dikkat çekerken, ara malı KKO'su
%74,3 ile Mart 2023'ten bu yana en düşük seviyeye geriledi.

Sektörel detayda bakıldığında, imalat sanayi KKO'sundaki aylık düşüşte taşıt sektöründeki
3,2 puan, makine ve ekipmandaki 2,6 puan ve elektrikli teçhizattaki 1,8
puan gerileme belirleyici oldu. Bununla birlikte sanayi üretiminde ve ihracatta
yüksek paya sahip diğer sektörlerden gıdada KKO aylık 0,9 puan azalırken, giyimde
KKO'su 0,2 geriledi.

Diğer yandan, KKO ana metal sanayinde aylık 0,8 puan artarak son 4 ayın en yüksek
seviyesine çıktı, ancak hala tarihsel ortalamasının 3,9 puan altında. Savunma
sanayi araçlarının yer aldığı ve son dönemde SÜE'de yüksek dalgalanmaya neden
olan diğer ulaşım araçlarında KKO mayıs ayındaki 0,4 puanlık artışın ardından haziranda
da 0,5 puan artarak %78,4 ile son 11 ayın en yüksek seviyesine ulaştı
ve tarihsel ortalamasının 3 puan üzerine çıktı. Mayıs ayına ilişkin dış ticaret
ile KKO verileri diğer ulaşım araçlarının sanayi üretimine tekrar yüksek katkı
yapabileceğine işaret ediyor. Diğer yandan, giyim sektörünün ana tedarikçisi tekstil
sektöründe KKO mayısta aylık 1,7 azalarak 2 yıl sonra (depremden beri) ilk
kez %70 seviyesinin altına geriledikten sonra haziranda 0,5 puan artarak %69'a
yükselse de zayıf seyrini korudu.

İktisadi Yönelim Anketi
Son 3 ay üretim hacmi sorusu mayıstaki yatay seyrin ardından haziran ayında yeniden
düşerek uzun dönem ortalamasının 7,3 puan altına geriledi (Grafik 7). Mal grupları
bazında en belirgin azalış yatırım mallarında görüldü. Dayanıklı tüketim
mallarındaki sert yükseliş önceki iki ayki düşüşü telafi edemezken, KKO ile de
uyumsuz bir görünüm sergiledi. Dayanıksız tüketim ve ara mallarında ise yükseliş
kaydedildi. Ölçek bazında büyük ölçekli firmalarda sert gerileme mevcut. Çeyreksel
bazda bakıldığında ise üretim hacminde ikinci çeyrekte azalış söz konusu.
Mamul mal stoku toplamda yataya yakın seyrederken, mal grupları bazında yatırım
mallarında belirgin düşüş gerçekleşti. Dayanıksız tüketim malları ve ara mallarında
stoklar artarken, dayanıklı tüketim mallarında azaldı.

Kayıtlı siparişler iç piyasada haziranda azalarak iç talepte ivme kaybının sürdüğüne
işaret etti. İhracat siparişleri üç aylık düşüşün ardından haziranda yatay
seyretti ve tarihsel ortalamalara göre zayıf seyir sürdü (Grafik 8). İç piyasa
siparişleri yatırım mallarında belirgin azaldı. Ara malları ve dayanıksız tüketim
mal gruplarında ise arttı. İhracat pazarında siparişler yatırım mallarında
son iki aydır belirgin düşüş görülüyor.

İstihdam eğilimi mayısta aylık bazda artış göstermesinin ardından haziranda yeniden
geriledi. Yatırım eğilimi dört aylık düşüşün ardından artış göstermekle birlikte
önceki aylardaki düşüşü telafi edemedi (Grafik 9). İstihdam eğilimi ölçek
bazında küçük ölçekli firmalarda artarken, mal grupları bazında dayanıksız tüketim
malları hariç tüm mal gruplarında geriledi. Yatırım eğilimi, ölçek bazında
orta ölçekli firmalar dışında tüm ölçeklerde azaldı. Mal grupları bazında ise
dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarında azalırken, yatırım ve ara mallarında
artış görüldü.

İmalat sanayi firmalarının dış sipariş beklentilerinde son beş aydır düşüş görülüyor.
İç piyasa sipariş beklentileri de beş aylık düşüşün ardından haziranda artış
gözlendi (Grafik 11). Dış ve iç siparişler son dört aydır uzun vadeli ortalamalarının
altında bulunuyor.

Maliyet ve fiyatlamalara ilişkin sorulardan, gelecek 3 aya ilişkin beklentileri
haziran ayında da gerilemeye devam etti (Grafik 12). İmalat sanayinin gelecek 12
ay ÜFE yıllık enflasyon beklentisi ise aylık bazda 1,2 puan azalarak %37,2 seviyesinde
gerçekleşti. Beklenti mevcut ÜFE yıllık enflasyonunun (%23,1) oldukça
üzerinde. Emtia fiyatlarında son dönemde jeopolitik gelişmeler kaynaklı yükseliş
süreklilik göstermesi halinde yukarı yönlü risk oluşturabilir.

Raporun Tamamı:
https://yatirim.akbank.com/_layouts/15/AkbankYatirimciPortali/Rapor/Download.aspx?ID=10106


Önemli Not: Bu haberde dosya eki bulunmaktadır. Kullanıcılarımızın dosyaya erişmek için
Manşet'in üst kısmında yer alan linki tıklamaları yeterlidir.

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı
kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, aracı kurumlar, portföy
yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında
imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır.
Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların
kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve
getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer
alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun
sonuçlar doğurmayabilir.

-iDeal Haber Merkezi-
-twitter.com/iDealDataHaber // www.idealdata.com.tr-